"O obxectivo fundamental da creación dos módulos de respecto foi a mellora das técnicas de tratamento do recluso, orientadas á súa rehabilitación"
José Ángel Brandariz impartirá a ponencia "Os módulos de respecto. Novas perspectivas de resinserción" durante o curso de verán que se celebrará en Teixeiro os días 6, 7 e 8 de xullo.
Os próximos 6, 7 e 8 de xullo, o Centro Asociado desenvolverá o curso "As novas vías de reinserción: módulos terapéuticos e módulos de respecto", na sede do Centro Penal de Teixeiro. A actividade, que se enmarca dentro do programa que oferta anualmente a UNED nos seus Cursos de Verán, distribuirase ao longo de seis relatorios e dúas mesas redondas. Profesionais de recoñecido prestixio no sector tratarán de abordar a realidade da reeducación e a reinserción social, como punto de partida dunha evolución positiva das persoas encomendadas nunha institución penal.
José Ángel Brandariz García é profesor titular de Dereito Penal e Criminología na Universidade da Coruña, e desenvolveu o seu labor docente e investigadora fundamentalmente en cuestións de penalidade, Dereito penal e sistema punitivo. Na última etapa, o seu traballo centrouse especialmente en cuestións de políticas penais, control da inmigración, gerencialismo en materia de penalidade e control social e economía política da pena. O profesor Brandariz García publicou (como autor ou editor) case unha vintena de libros, así como un centenar de artigos académicos e capítulos de libros, fundamentalmente en español, pero tamén en inglés, francés, italiano, portugués e galego. Os seus libros máis recentes son "O modelo gerencial-actuarial de penalidade" (Dykinson, 2016, en prensa), "Prácticas e políticas de control migratorio" (con Marta Monclús Masó, Didot, 2015), "O goberno da penalidade" (Dykinson, 2014) e "Sistema penal e control dos migrantes" (Comares, 2011). O profesor Brandariz é investigador visitante nunha pluralidade de universidades internacionais, entre elas as de Chicago (EE.UU.), Freiburg (Alemaña), Buenos Aires (Arxentina) e Milano (Italia). Ademais, impartiu conferencias e docencia en universidades dunha quincena de países europeos e americanos.
Con que obxectivo creáronse os módulos de respecto?
"O obxectivo fundamental da creación dos módulos de respecto (MdR) foi a mellora das técnicas de tratamento do recluso, orientadas á súa rehabilitación. Aínda que, na medida en que se trata dun programa que incide sobre as formas de convivencia en prisión, os módulos de respecto operan tamén sobre a mellora das condicións da vida penal, o seu obxectivo básico é de carácter rehabilitador".
Cando se empezaron a implementar? Na actualidade, dispoñen de módulos de respecto todas as prisións españolas?
"Os MdR comezaron cunha experiencia pioneira no centro penal de Mansilla de las Mulas (Castela-León) en 2001. Os bos resultados do programa piloto conduciron á súa progresiva xeneralización, a partir de 2007. Os últimos datos dispoñibles mostran que existen MdR na práctica totalidade dos centros penais competencia da Administración xeral do Estado. O sistema penal catalán non ten, en puridad, MdR. Con todo, de forma máis recente que no caso do sistema competencia da SGIP, púxose en marcha un programa moi semellante aos MdR, chamado "Módulos de participación e convivencia", a partir dun esquema piloto no centro penal de Lledoners".
Como se estrutura o funcionamento dun módulo de respecto?
"Un MdR está estruturado, substancialmente, desde a perspectiva de fomentar a participación do recluso na xestión da vida carcelaria, como modo de incentivar a súa autonomía e a súa autorresponsabilidad. Eses obxectivos perséguense, entre outras técnicas relevantes (como o protagonismo da avaliación constante do recluso), mediante a posta en marcha de diversas estruturas de organización da vida carcelaria, que pretenden fomentar a participación do recluso: en sustancia, trátase das asembleas (diaria e de responsables), das comisións e dos grupos de traballo ou tarefa".
E a súa diferenza fronte a un módulo convencional?
"Polo menos nalgunha etapa do seu desenvolvemento, o programa dos MdR tivo unha clara vontade de xeneralización á ampla maioría dos reclusos. Iso conduciu, dada a heteroxeneidade da poboación penal, a establecer diversas modalidades de MdR, o cal foi formalizado, fundamentalmente, pola Instrución 18/2011 da DGIP. Con iso, perdeuse unha distinción neta entre dous modelos de organización da vida penal (MdR e módulo convencional), na dirección dunha escala de grises, na que existen diversos esquemas que se sitúan ao longo dun continuo, en cuxos extremos están o MdR (orixinal) e o módulo convencional.
Sen prexuízo diso, a diferenza fundamental estriba na gran transcendencia que se outorga no MdR ao fomento da autonomía do recluso, na liña de conformar suxeitos activos, máis aptos para a reinserción, e de estruturar un ambiente de vida o máis "normalizado" posible, isto é, o máis próximo que sexa factible ás formas de vida extracarcelarias. Todo iso plásmase, entre outras cuestións, nas estruturas de participación anteriormente mencionadas".
Hai algún estudo que avale o impacto positivo destes módulos na evolución dos seus internos?
"Ata onde alcanzo a ver, non existe ningún estudo propiamente criminolóxico que avaliase de forma exhaustiva o programa dos MdR. Si hai, en cambio, estudos académicos parciais, que abordan algúns aspectos concretos (por exemplo, a aplicación dos MdR no caso das mulleres recluídas) e algúns documentos institucionais que fan balance da implementación do programa. Trátase, con todo, de informes de alcance limitado, en relación cos cales non pode falarse dunha verdadeira avaliación, de amplo alcance. En consecuencia, estamos aínda nunha fase inicial polo que se refire aos coñecementos sobre rendementos e resultados do programa de MdR".
-------------------------()------------------------
-------------------------()------------------------
Síguenos en:
